سینماروزان: قاسم ترکاشوند، هنرمندی است که از سال ۱۳۸۱ وارد عرصه طراح صحنه و لباس شد. او با خلق فضا در سریال‌هایی مثل «دردسرهای عظیم»، «نقطه سر خط» و «راه در رو»، «رخصت»، «خوش نشین‌ها» و … توانست تجربه‌های مختلفی برای خود رقم بزند. او که فعالیتش در حوزه کودک را با مجموعه «سنجد» آغاز کرد، این روزها بعد از مدت‌ها با سریال «لالایی» به دنیای شیرین کودکان برگشته است. ترکاشوند در گفتگو با همشهری درباره مشکلات طراحی صحنه در سریال “لالایی” سخن گفته است:
*قصه «لالایی» ترکیبی از دنیای فانتزی و رئال است و طراحی برای چنین فضایی حتماً با سختی‌هایی همراه است. شما با توجه به فیلمنامه و ژانر، چه ویژگی‌هایی را برای طراحی در نظر گرفتید؟
بخشی از پروژه لالایی فانتزی و بخش دیگر آن با تخیلات همراه بود. به همین دلیل من سعی کردم از فرم های خیلی خاص و جزئیاتی که بچه ها دوست دارند استفاده کنم تا همه چیز خیلی رنگی و به دنیای کودکان نزدیک‌تر باشد. مثلا در خانه پاداش و مغازه تجهیزاتی که دارند، سعی کردیم از لگوهایی با تنالیته رنگی و منبع نورهای متفاوت استفاده کنیم یا لاکی، ماشینی که سوارش می‌شوند یکی از مهم ترین کاراکترهای قصه ما بود که از ابتدا فرمی را برایش در نظر گرفتیم که از طراحی و سختی‌های ساخت آن نترسیم و در کل بیست و هشت روز زمان برای طراحی و اجرای آن صرف شد. بعد از «چاق و لاغر» که در آن یک ژیان خاص وجود داشت، به یاد ندارم در پروژه‌ای مربوط به کودکان، سازه‌ای جدید خلق و اجرا شده باشد و این کارها بدون کمک تهیه‌کننده و کارگردان «لالایی» اجرایی نمی‌شد. همچنین در کنار کودکان و نوجوانان که مخاطب این سریال بودند، بزرگ‌ترها هم هنگام تماشا آنها را همراهی می‌کردند، یعنی ما دو مخاطب هدف داشتیم و با تلفیق فرم فانتزی و قابل باور کاری کردیم که مخاطبان در هر سنی که هستند راضی باشند.
*چه قدر زمان صرف طراحی و چیدمان دکورهای لالایی شد و آیا در زمان ساخت دکور با چالشی هم مواجه شدید؟
سریال لالایی بخشی فانتزی و بخشی دیگر مبتنی بر تخیلات است. تلاش کردم از فرم‌های خاص و جزئیاتی استفاده کنم که کودکان به آنها علاقه دارند. سعی داشتیم فضای طراحی شده پر از رنگ و نور باشد تا دنیای کودکان به آن نزدیک‌تر شود. برای مثال، در خانه و مغازه پاداش، از لگوهایی با تنالیته‌های رنگی متنوع و منابع نوری متفاوت استفاده کردیم. همچنین، طراحی ماشین جادویی قصه به نام لاکی، که از کاراکترهای اصلی سریال بود، این کاراکتر نه تنها یک وسیله نقلیه، بلکه ماشینی بود که با هوش مصنوعی کار می‌کرد و توانایی تفکر و تعامل با دیگر شخصیت‌ها را داشت. لاکی به عنوان نمادی از تکنولوژی و نوآوری، به داستان ما عمق بیشتری بخشید، به همین علت در زمان ساختنش حساسیت زیادی به خرج دادم. طراحی و اجرای این ماشین حدود بیست و هشت روز زمان برد و باید از همان ابتدا فرمی برای آن در نظر می‌گرفتیم که سختی‌های ساخت آن را تحمل‌پذیر کند.
* از چه اله‌مان و رنگ‌هایی برای رساندن مفاهیم مختلف در سریال لالایی استفاده کردید؟
همواره به پیشینه و ویژگی‌های هر یک از شخصیت‌ها توجه خاصی دارم. هر شخصیت در داستان، ویژگی‌ها و توانایی‌های متفاوتی دارد و من بر اساس این آنالیز، مواردی را در طراحی و چیدمان در نظر می‌گیرم. برای مثال، در طراحی مغازه و خانه پاداش که در پرورشگاه بزرگ شده است، از وسایل بازیافتی و ضایعاتی که در طبیعت رها شده‌اند استفاده کردیم تا ارتباط او با گذشته و طبیعت را حفظ کنیم. برای یک طراح بسیار مهم است که بداند هر رنگ چه خصوصیاتی را در خود دارد و استفاده به‌جا و درست از آنها در چیدمان دکور اهمیت زیادی دارد. اگر در انتخاب رنگ و فرم، به بحث روانشناسی شخصیت‌ها توجه نکنیم، قطعاً در کارمان به مشکل خواهیم خورد.
* علاوه بر کار طراحی صحنه به عنوان طراح لباس و بازیگر هم فعالیت داشته‌اید. به کدام حیطه بیشتر علاقه دارید؟
طراحی لباس برایم جذابیت ویژه‌ای دارد و بیشتر از بقیه به آن علاقه‌مندم. بهتر است بگویم بعد از این بیست و پنج سالی که کار طراحی صحنه انجام می‌دهم، هم به لحاظ طراحی اولیه و هم به واسطه تیم خوب و کاربلدی که کنارم هستند، این حوزه به نوعی برایم ساده‌تر است. اما در مورد طراحی لباس شما ابتدا ویژگی‌های هر کدام از شخصیت‌ها را روی کاغذ می‌خوانید و بعد در مورد هر کاراکتر ایده‌پردازی می‌کنید؛ در ادامه وقتی آنها با طراحی شما جلوی دوربین می‌روند، حس خیلی خوبی دارد و به همین خاطر برایم جذاب است.
*فضای کار در تلویزیون با نمایش خانگی چه قدر متفاوت است و چقدر این تغییر فضا در کارتان تاثیر داشت؟
در کارهای تلویزیونی باید بخش زیادی از کار را در زمان کوتاهی برای فیلمبرداری آماده کرد. من بعد از سریال «نون خ۵» به پروژه «لالایی» آمدم و کم شدن فشار زمانی، کاملا مشخص بود. پیش از این هم تجربه کار کردن با پلتفرم فیلیمو را در «نیسان آبی» داشتم و به دلیل خوش حسابی و منظم بودن برنامه‌ها، بچه‌ها به لحاظ روحی آماده‌تر کار را پیش می‌بردند.
* به نظر شما یک طراح صحنه و لباس برای تولیدات مربوط به کودک و نوجوان چه مواردی را باید در نظر بگیرد؟
برنامه‌های مربوط به کودک اهمیت زیادی دارند چرا که شخصیت بچه‌ها در سن کم شکل می‌گیرد. آموزش دادن در بخش ارتباط گرفتن با خانواده و اطرافیان، بحث خوراکی‌ها و مضرات فست‌فود و از همه مهم‌تر استفاده درست از فضای مجازی همه مواردی است که باید در تولیدات مخصوص کودکان به آنها پرداخته شود و در کل چون بچه‌ها از این سبک برنامه‌ها الگوبرداری می‌کنند باید مراقب باشیم چیزهایی را نشان دهیم که برایشان ضرر نداشته باشد. همچنین ما می‌توانیم خیلی هوشمندانه این سیاست را ترویج دهیم که بچه‌ها را به استفاده از لباس‌ها و اله‌مان‌های ایرانی دعوت کنیم تا فرهنگمان فراموش نشود.
پروژه سریال لالایی، سفری به دنیایی فانتزی و کودکانه بود که در آن هر رنگ و هر فرم بازتابی از شخصیت‌ها و روایت قصه بود. خلق “لاکی”، ماشینی سرشار از زندگی و ماجراجویی، تنها یکی از پله‌های ورود به این دنیای خیال‌انگیز بود. این کاراکتر نه تنها یک وسیله نقلیه، بلکه ماشینی بود که با هوش مصنوعی کار می‌کرد و توانایی تفکر و تعامل با دیگر شخصیت‌ها را داشت. “لاکی” به عنوان نمادی از تکنولوژی و نوآوری، به داستان عمق بیشتری بخشید و آن را از دنیای واقعیت به دنیای فانتزی و تخیلی پرتاب کرد.
طراحی لوکیشن‌ها و فضاها با دقت و حساسیت بر اساس شخصیت‌های داستان شکل گرفت؛ هر مکان تصویری از دنیای درونی کاراکترها بود که با ظرافت به داستان پیوند خورده بود. انتخاب رنگ‌ها و فرم‌ها به گونه‌ای انجام شد که نه تنها جلوه‌ای بصری به داستان بدهد، بلکه به باورپذیری این دنیای فانتزی کمک کند و فضای قصه را به ذهن کودکان نزدیک کند.
امیدوارم این دنیای خیال‌انگیز و در عین حال قابل باور که با عشق و الهام از ذهن‌های کودکانه ساخته شده، به یادماندنی و الهام‌بخش باشد.
با احترام
قاسم ترکاشوند