سینماروزان/مصطفی شاهکرمی: با رسیدن به ماههای انتهایی دولت اعتدال، ارائه تحلیل و نظر پیرامون کارنامه مدیران سینمایی اعتدال در دستور کار قرار گرفته است.
هوشنگ توکلی بازیگر باسابقه سینما و تلویزیون در تحلیل عملکرد هشت ساله اعتدال به روزنامه جوان گفت: ما در حال به پایان رساندن دوره هشت ساله اعتدال هستیم. واقعیت این است که در این دوره تغییرات اساسی در نگاه به سینما به وجود آمد که بابت آن هزینههای هنگفتی هم صرف شد. شاید حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیارد تومان روی ۱۰ تا ۱۵ فیلمساز سرمایهگذاری شد بدون اینکه دستاوردی برای سینمای ایران به دست آید. گاهی به بهانه ساختوساز فیلمهای مشترک هم عوامل تولید را به خارج از کشور منتقل کردند و آثار مشترک ساختند و محتوای داخلی (هر آنچه در ایران اتفاق میافتد) را به طور کلی دگرگون کردند.
توکلی ادامه داد: نگاه دومی هم وجود داشت مبنی بر اینکه با دستاوردهای مثبت انقلاب به اصطلاح مقابله کنند آن هم به بهانه اینکه میخواهند موانع را از سر راه سینما و فیلمسازان بردارند و یک شرایط تهی به وجود آوردند.
بازیگر “روزگار قریب” و “زیر تیغ” اظهار داشت: این کل روند چند سال اخیر است. شما فیلم شاخصی در این مدت نمیبینید ولی ابتذال (منظور فیلمهای بیمحتوا و آثاری است که برای ایجاد خنده هم خودش و هم مردم را مسخره میکند) زیادتر شد و از سینما تا شبکه خانگی را دربرگرفت.
توکلی گفت: سینمای این سالها به دلیل پیشرفتی که ما در حوزه تکنولوژیکی و صنعتی داشتیم از این منظر رشد کرد و ما امروز دیگر در سینما مثلاً مشکل نورپردازی، طراحی صحنه و فیلمبرداری نداریم. در واقع ما در حوزه سخت افزاری هنری خیلی موفق هستیم و این اتفاق و حرکت رو به جلو را در کار حتی فیلم اولیها هم مشاهده میکنیم و میبینیم از نظر تکنیکی خیلی جلو هستند که یک دستاورد خوب است، اما از نظر محتوا دچار بحران شدیم و این اتفاقات که به صورت آگاهانه به سمتش رفتیم چند علت داشت.
توکلی اظهار داشت: ما الان در دوران جاده خاکی سینما هستیم که جشنواره امسال به نوعی کارنامه آنها محسوب میشود. این کارنامه هشت ساله را اگر نگاه کنیم میبینیم کارنامهای ناقص است و برگشت به موقعیت قبلی هم غیرممکن است. این اتفاق را هم در ساخت فیلمها میبینیم مثلاً حتی فیلمی که بازیگری توانمند مثل پرویز پرستویی امسال بازی کردهاند و برخی دوستان از آن تعریف میکردند به رغم آن تعریفها پر از ضعف و اشکال است.
بازیگر “زادبوم” و”ابلیس” تاکید کرد: وقوع این اتفاقات نشان میدهد بعد از آن مسئول ارشد دولتی که طرح اولیه را داده است کسی روی روند و نحوه حرکت در چارچوب آن نظارتی نمیکند. آن فرد دولتی راه را هموار کرده است ولی نیروهای فکری که در سازمان سینمایی باید به فیلمسازان کمک میکردند تا با مشورت همدیگر به نگاه سالمی برسند را نمیبینیم. در واقع نگاه فرصتطلبانه را میبینیم، اما آن نگاه عمیق و سالمی که تا به امروز موجب پیشرفت سینمای کشورمان شده است را نمیبینیم.
این کارگردان و بازیگر سرشناس تئاتر کشورمان در رابطه با عمدی بودن چنین اهمالی و اینکه آیا ارادهای در سازمان سینمایی برای جلوگیری از جولان برخی جریانات خاص حاضر در سینمای کشورمان وجود دارد یا نه گفت: اینها در حوزه پولی و مالی تازه به دوران رسیدههایی هستند که میخواهند با اتکا به پولهای نامشروعی که طی این سالها به دست آوردهاند برای خودشان مشروعیت درست کنند. چه زمانی این اتفاق میافتد؟ زمانی که هنرمند با آن تعاریفی که ما از آن داریم در دایره فکری آنها نباشد. چون به هر حال سینماگر اصیل و هنرمند واقعی گرسنگیاش را میکشد و فشارها را تحمل میکند حتی جاهطلبیهایش را در جایی دیگر دنبال میکند، اما وارد این بازیهای سیاه و سفید این نوکیسگان نمیشود. طبیعتاً این افراد ناگزیر شدند به کار با نیروهای بیریشه تازهکار. جوانان چون به دنبال کسب جایگاه و شهرت هستند همواره فکر میکند که فرصت بازگشت و جبران گذشته را دارد گاهی اوقات هم ممکن است بشود، اما تجربه ما این را ثابت میکند که اغلب چنین اتفاقی نمیافتد.
مدیر اسبق اداره هنرهای دراماتیک در ادامه خاطرنشان کرد: الان اگر در همین دوره از جشنواره فیلم فجر شما لیست اسامی فیلمسازان حاضر در آن را ملاحظه کنید چرا هیچ نامآوری وجود ندارد؟ اینها به ترتیب و قدم به قدم حذف نیروها و هنرمندان سالم و علاقهمند به انقلاب را در پیش گرفتهاند، چون آنها مطمئناً به تقاضاهای اینها پاسخ مثبت ندادهاند. عدهای دیگر یا خسته شدهاند و کار را رها کرده و رفتهاند یا هنرمندان در موقعیتی هستند که مایلند تا کار درست را انجام دهند، اما شرایط مناسب و امکانات برایشان فراهم نیست. من از نگاه نظارتی (حدود و ثغور وظایف قانونی) معاونت سینمایی آگاهی و آشنایی دارم- حتی در دوران ریاست آقای ایوبی بحثی هم سر این دست مباحث داشتیم- میدیدم که از همان روزها شمشیر را از رو بسته بودند تا شرایط جدیدی را به وجود بیاورند بدون اینکه صلاحیت این کار را داشته باشند و به هر شکل امروز به اینجایی که هستند رسیدهاند. اما اینکه الان نیروی فکری داریم، بله فیلمساز خوب داریم، بله، جوانهایی داریم که کارهایشان فوقالعاده عالی هستند. این بندگان خدا تا کی باید منتظر بمانند تا بتوانند یک فیلم مستند نیم ساعته یا ۴۰ دقیقهای بسازند حالا چه برسد به فیلم سینمایی!؟
توکلی با اشاره به اینکه همین فاجعه هم در شبکه خانگی اتفاق افتاد، افزود: همه تلاشی که ما در تعریف شبکه خانگی و تدوین اساسنامه آن انجام دادیم تا یک محمل تولید فیلم و سریال موازی با تلویزیون را راهاندازی کنیم تا جریانات سالم بتوانند در بستر آن حرکت کنند، بعد از رفتن ما از سوی همین آقایان به معجونی تبدیل شد که شما بهتر از ما میدانید تولیدات آن در تراز تولیدات و نگاه انقلاب قرار نمیگیرد و حتی نتوانستند از شبکه خانگی محافظت کنند که قیم تازهای پیدا نکند. باید همه حواسمان را جمع کنیم تا در دولت آتی گروههای بعدی که میآیند تقریباً یکسالی را مصروف از بین بردن این خرابکاریها یا کنار گذاشتن افراد مخرب کنند. اصلاً هم اشکالی ندارد که جریانی یکسال جشنوارهاش را جمع و جور برگزار کند، ولی سالم برگزار نماید تا اینکه دوباره نیروهای فعال و پرانگیزه به میدان بیایند و کارهای نو و جدیدی تولید کنند.
توکلی در رابطه با علت عدم پذیرش آثار برخی فیلمسازان سرشناس توسط برگزارکنندگان این دوره از جشنواره فیلم فجر خاطرنشان کرد: من فکر میکنم فیلمهایی که نتوانستند وارد جشنواره شوند احتمالاً فیلمسازانشان از خط قرمزهای اینها عبور کردهاند و طبیعتاً به دلیل اینکه سال پایانی دولت است و باید مهیای رفتن شوند آمادگی یک چالش جدید را نداشتند به همین علت یک مجموعه از فیلمهای خنثی و ضعیف و متوسط را آوردند و در جشنواره شرکت دادند و یک شورای من درآوردی برای عبور فرمالیتهشان از این مرحله هم درست کردند تا همه چیز با یک پایان خوش و آرام تمام شود. ضمن اینکه همه این اتفاقات ذیل انگیزههای انتخاباتی این افراد شکل گرفته است و این جریان حالا اصلاحطلب بگوییم یا تجدیدنظرطلب دارند آخرین تلاشهایشان را میکنند تا از این بازی به گونهای سلامت بیرون آیند که بعید به نظر میرسد.
