سینماروزان: اسماعیل عفیفه از تفاوت کیفیت و وضعیت تولیدات سریالهای نمایش‌خانگی نسبت به مجموعه‌های نمایشی سیما گفت و انتقادهایی را درخصوص روش نظارت بر تولیدات پلتفرم‌ها مطرح کرد.
این تهیه‌کننده باسابقه تلویزیون که مجموعه‌هایی چون «میوه ممنوعه»، «زمانه»، «آنام»، «خانه‌ای در تاریکی» و «پس از باران» را در کارنامه دارد، در گفت‌وگویی با ایسنا درباره فضای تلویزیون در حوزه تولیداتی که این روزها دارد، در مقایسه با نمایش خانگی بیان کرد: از آنجا که شبکه نمایش خانگی در اختیار بخش خصوصی است و براساس میزان جذب مخاطب، پروژه‌های خود را تعریف می‌کنند، شرایط متفاوتی نسبت به صداوسیما دارند. صداوسیما به‌خصوص در یک دهه اخیر، بیشتر سراغ تولید یک‌سری کارهای خاص رفته که معمولا جنبه سیاسی و تبلیغاتی در آنها غالب است. این رویکرد باعث شده است که محبوبیت سریالهای تلویزیونی در این سال‌ها کاهش داشته باشد. معدود تجربه‌هایی مانند «پایتخت ۷» هم که با استقبال مواجه می‌شود، به دلیل سابقه تولید آن است که مخاطبان به‌عنوان یک برند با آن ارتباط برقرار کرده و آن را دنبال می‌کنند.
تهیه‌کننده سریالهای «جیران» و «جنگل آسفالت» با تأکید بر اینکه شبکه نمایش خانگی ناچار است که براساس جذب مخاطب حرکت کند، افزود: کارهای مختلفی هم در این سال‌ها در این بستر تولید شده که برخی از آنها خوب، برخی متوسط و برخی هم بد بوده است. طبیعتا هرچقدر زمان می‌گذرد، تجربه بخش خصوصی هم در این حوزه افزایش پیدا می‌کند و احتمالا به نقطه تعادل بهتری در مدیریت تولیدات خود خواهند رسید. فکر می‌کنم شبکه نمایش خانگی در آینده، تولیدات بهتری نسبت به آنچه امروز ارائه می‌کند، خواهد داشت.
وجود فضای تعاملی در حوزه نمایش خانگی هم موضوع دیگری بود که عفیفه با اشاره به آن گفت: امروز در همه جای دنیا پلتفرم‌ها به‌نوعی کارکرد تلویزیون‌های خصوصی را پیدا کرده‌اند اما در واقع این بستر یک بستر و مدیای تازه است که مانند سایر نقاط جهان، در ایران هم شکل گرفته است. پلتفرم‌هایی که رویکرد تعاملی با مخاطب خود دارند، دیگر مانند تلویزیون‌ها، ارتباط‌شان با مخاطب یک‌جانبه نیست. امروز مخاطب می‌تواند به‌واسطه ابراز دیدگاه‌های خود، روی تولیدات شبکه خانگی تأثیر بگذارد و این وجه تمایز این بستر جدید با تلویزیون‌های خصوصی در گذشته است.
او در ادامه با پیش‌بینی افزایش کیفیت تولیدات در این بستر تازه، عنوان کرد: از آنجا که در این حوزه بخش خصوصی تعیین‌کننده است، احتمالا روند تولیدات هم به سمت و سویی خواهد رفت که شاهد افزایش کیفیت در این آثار هم باشیم. سریال‌سازی عقبه‌ای طولانی در تلویزیون دارد و به‌طور شاخص از دهه ۷۰ شاهد شکل‌گیری جریان سریال‌سازی به‌صورت جدی در تلویزیون بودیم اما شبکه خانگی عمر کوتاهی دارد و به همین دلیل قیاس میان تولیدات این دو، کار ساده‌ای نیست. تلویزیون طی چهار دهه گذشته کارهای زیادی تولید کرده که در میان آنها تولیدات شاخص و بسیار خوب هم زیاد است؛ در عین اینکه کارهای معمولی و ساخته‌های بسیار ضعیف هم داشته است. در نمایش خانگی هم با همین نسبت، هم شاهد کارهای خوب بوده‌ایم و هم آثار ضعیف؛ البته با نگاهی بدبینانه می‌توان بگویم تعداد آثار متوسط و ضعیف در شبکه خانگی، کمی بیشتر است و تولیدات برجسته تا به امروز در شبکه خانگی انگشت‌شمار بوده‌اند. در عین حال شخصا به آینده این مسیر خوش‌بین هستم و با افزایش تجربه مدیران پلتفرم‌ها، سیاست‌گذاری‌ها به سمت و سویی میرود که کیفیت تولیدات هم افزایش پیدا کند.
این تهیه‌کننده همچنین درباره سپردن سکان نظارت بر شبکه خانگی به صداوسیما و حواشی مربوط به فعالیت ساترا، گفت: به نظرم روشی که امروز برای نظارت بر تولیدات شبکه خانگی وجود دارد، روش درستی نیست. علاوه بر اینکه این روشی نیست که در درازمدت انتظار پاسخ مثبت از آن داشته باشیم. باید مسئولیت تولید محتوا را برعهده مدیران پلتفرم‌ها بگذاریم. در نهایت وزارت ارشاد یا تلویزیون می‌تواند شورایی را برای سیاستگذاری تشکیل دهند که اعضای مختلفی از نهادهای بالادستی در کنار نماینده پلتفرم‌ها در آن حضور داشته باشد. این شورا می‌تواند سیاست‌های بسیار کلی و جامع را معین کرده و به پلتفرم‌ها ابلاغ کنند، ولی مسئولیت اجرا و جزییات مربوط به تولید و محتوای آثار باید برعهده مدیران پلتفرم‌ها باشد. در این شرایط اگر تخلفی هم صورت گرفت، مدیر پلتفرم برای اصلاح می‌تواند اقدام کند.
لزوم افزایش تولیدات و از سوی دیگر تغییر شیوه نظارت به این تولیدات در نمایش خانگی هم، نکته دیگری بود که عفیفه در پایان، پیرامون آن خاطرنشان کرد: در آینده اگر پلتفرم‌های داخلی به فکر توسعه فعالیت‌های خود و رقابت با پلتفرم‌های خارجی هستند، باید تولیدات بیشتری داشته باشند و واقعیت این است که کنترل تک‌تک این تولیدات امکان‌پذیر نیست. از سوی دیگر، نهاد کنترل‌کننده چقدر در این زمینه می‌تواند مشروعیت داشته باشد؟ مثلا ساترا، افرادی را متولی خواندن فیلمنامه‌ها کرده و افراد دیگری هم آثار را تماشا می‌کنند؛ مشروعیت این افراد چگونه احراز می‌شود؟ آن کسی که می‌خواهد متن فیلمنامه‌ای را مطالعه کند، چه کسی می‌تواند به‌طور قطع او را فردی موجه و خبره برای این مسئولیت بداند؟ کسی که هم فضای سینما و نمایش خانگی را بشناسد و هم با فنون فیلمنامه‌نویسی آشنا باشد و نسبت به شرایط تولید هم اشراف داشته باشد؛ به همین دلیل این جنس از نظارت در آینده دیگر امکان‌پذیر نخواهد بود و این شوراها هم تبدیل به جمع‌هایی برای ابراز سلیقه می‌شوند.
