سینماروزان: سیزدهمین جشن مستقل سینمای مستند ایران (نخستین دوره آکادمی سینمای مستند ایران) با معرفی برگزیدگان خود و چند تجلیل برگزار شد.
سیزدهمین جشن مستقل سینمای مستند ایران (نخستین دوره آکادمی سینمای مستند ایران) شامگاه یکشنبه ۱۲ اسفند در تالار قلم کتابخانه ملی با حضور تعداد زیادی از مستندسازان برگزار شد.
در ابتدای این مراسم پس از پخش سرود ملی کلیپی از پیام تصویری همایون امامی، منوچهر مشیری، حسن بهرام‌زاده و کاوه بهرامی‌مقدم پیشکسوتان سینمای مستند که ویژه این رویداد ضبط شده بود، نمایش داده شد.
نهاد صنفی یک نهاد کنش‌گر است نه یک نهاد واکنشی
سپس محمد شکیبانیا رییس سیزدهمین جشن مستقل سینمای مستند ایران به دعوت حامد نجم‌الهدی مجری مراسم روی صحنه حاضر شد و اظهار کرد: جشن سیزدهم بالاخره بعد از 2 سال به ایستگاه پایانی رسید و خوشحالم که با دست خالی و البته پشت گرم به همت دوستانی که کمک کردند کار نخستین آکادمی مستند ما به سرانجام رسید و امروز نتایج داوری این گروه را در این جشن می‌بینیم.
این مستندساز با تاکید بر اینکه جشن مستقل سینمای مستند یک اتفاق صنفی است و توسط خانه سینما و صنوف مستند خانه سینما برگزار می‌شود، عنوان کرد: نهاد صنفی یک نهاد کنش‌گر است نه یک نهاد واکنشی و این جشن کنش ما به اتفاقات روز جامعه است. یک نهاد صنفی کارش برقرارکردن گفتگو است نه جلوگیری از گفتگو و قهر کردن و به نظرم این جشن کار ما برای تحقق این هدف بوده است. نهاد صنفی یک میانجی برای صیانت و حفاظت از منافع اعضای خود است تا بتواند در میانه روزگار بایستد و صدای کارگردانان و هنرمندان را به تصمیم‌گیرندگان برساند و گمان می‌کنیم که آکادمی سینمای مستند در ادامه نیز باید چنین باشد.
وی افزود: دوستانی که در آکادمی فعال بودند در جریان جزئیات آمار و اطلاعات هستند. کسانی که عضو آکادمی هستند افرادی هستند که در دوازده دوره قبلی تندیس این جشن را گرفته‌اند یا جزو داوران و پیشکسوتان سینمای مستند هستند و یا اهالی فرهنگ و هنر و اندیشه‌اند گروهی متشکل از ۲۵۶ نفر را شکل دادند و فیلم های راه‌یافته به جشن سینمای مستند را که ۸۸ اثر بود تماشا کردند. در مرحله دوم که فهرست کوتاه مشخص شد و نامزدها در هر رشته تعیین شدند، ۲۵۵ نفر انتخاب‌هایشان را در این ۱۱ رشته اعلام کردند که ما امشب برگزیدگان و برترین‌ها را خواهیم شناخت.
دبیر سیزدهمین جشن سینمای مستند ایران گفت: سامانه هاشور به عنوان پشتیبان ما بود که چند ساعت قبل آمار تماشا را برای من فرستاد. در دوره اول ۱۴۲۹۰ بار فیلم‌های مستند تماشا شدند و ۱۳۱۸۶ امتیاز به فیلمها داده شد که تخمینمان برای دور اول کمتر از این بود. ما همیشه اکراه داشتیم از اینکه درباره فیلمها حرف بزنیم و آمار بدهیم ولی حالا گزارش هاشور را از دوره سیزدهم می‌خوانم؛ ۸۲۲۸۰۰ دقیقه فیلم مستند تماشا شد و رکورد تماشا برای یک فیلم متعلق به «تب آینه» است که ۲۱۶۷۰ دقیقه دیده شد که البته طولانی‌ترین فیلم جشن و اثری ۱۱۰ دقیقه‌ای است. فیلم‌های «کشیم عاشق» با ۲۵۸ بار بازدید، «شوهر ایران خانم» با ۲۵۷ بار، «پرواز بر فراز سرزمین خورشید» با ۲۴۰ بار، «آب باد خاک نان» با ۲۳۹ بار، «نان سرد» با ۲۳۵ بار، «آمپاس» با ۲۳۰ بار، «سایه سلطان» با ۲۲۹ بار، «سه خواهر» با ۲۲۷ بار، «قوی دل» با ۲۲۱ بار و «رخ» با ۲۲۰ بار بازدید به ترتیب پربازدیدترین فیلم‌های این دوره جشن مستقل سینمای مستند ایران بودند.
وی در بخش پایانی اظهاراتش گفت: علاوه بر صاحبان افتخار و پیشکسوتان و داوران ادوار قبل، عده‌ای هم از سوی هیات رئیسه به عنوان اعضای مدعو به این آکادمی معرفی شدند که حدود ۲۰ نفر از اهالی فرهنگ و هنر بودند که در سینمای مستند نیستند و به عنوان مثل می‌توان یک استاد دانشگاه یا یک نویسنده و جستارنویس را از اعضای مدعو این آکادمی دانست.
شکیبانیا در پایان صدای ضبط شده محمودرضا رحیمی کارگردان و مدرس تئاتر و یکی از داوران مدعو را که به دعوت علیرضا دهقان به آکادمی معرفی شده بود برای حاضران پخش کرد که در آن این هنرمند تئاتر به تحسین آثار سیزدهمین جشن مستقل سینمای مستند ایران پرداخته بود.
در ادامه این مراسم به یاد درگذشتگان سینمای مستند کلیپی پخش شد که در آن از سینماگران فقیدی چون اکبر عالمی، فرشته طائرپور، خسرو سینایی، بکتاش آبتین، عبدالله امیدوار، جعفر پدیدار، مرتضی پورصمدی، رایموند هواکیمیان، محسن همایونی و شهرام میراب اقدم یاد شده بود.
در بخش دیگر مراسم به مناسبت صدمین سال ساخت مستند «علف» به کارگردانی مریان کادول کوپر و ارنست شودساک کلیپی از تولیدات مهم تاریخ سینمای مستند ایران پخش شد.
تجلیل از پنج دبیر دوره‌های قبلی جشن مستند سینمای ایران
در این بخش از حمید سهیلی دبیر فقید چهارمین جشن سینمای مستند با حضور مهرداد زاهدیان و همسر و فرزند حمید سهیلی تجلیل شد.
مهرداد زاهدیان رییس انجمن صنفی کانون کارگردانان سینمای مستند اظهار کرد: مفتخر هستیم، سیزدهمین جشن را به مبارکی برگزار می‌کنیم و امیدوارم این جشن پایدار باشد و در کنار همدیگر توانمندی سینمای مستند را نمایندگی کنیم. آقای حمید سهیلی یکی از مفاخر سینمای مستند ما بودند. من خدمت همسرشان عرض کردم که از ویژگی‌های فوق‌العاده آقای سهیلی توجهشان به جزییات و ارتباط دادن دامنه ارجاعاتی است که عناصر مختلفی را با معانی مختلف ایجاد می‌کردند.
سپس از رامین حیدری فاروقی دبیر پنجمین جشن سینمای مستند با حضور محمد صوفی تجلیل شد.
محمد صوفی نیز اظهار کرد: سال ۱۳۷۴ من دانشجوی سینما شدم، همان سال اول استاد جوانی داشتیم که همه دانشجوها عاشق ایشان شدند. با وجود فاصله سنی کم، ایشان در اوج جوانی استاد فیلمنامه‌نویسی شده بودند و همه ما با جوانی فوق‌العاده کاریزماتیک، با دانش و باهوش روبرو بودیم. سال ها موفقیت ایشان را دنبال می‌کردم و دو دوره پیاپی در انجمن در کنار ایشان بودم و خیلی چیزها از ایشان یاد گرفتم.
سپس از ارد زند دبیر دوره ششم جشن سینمای مستند با حضور شهرام درخشان تجلیل شد و از مجید خالقی سروش دبیر دوره هفتم هم با حضور محسن خان‌جهانی و از محبوبه هنریان دبیر دوره هشتم با حضور سام کلانتری تجلیل شد.
محبوبه هنریان با حضور روی صحنه اظهار کرد: سیزده سال پیش آخرین باری بود که اجازه ساخت فیلم داشتم. سیزده سال سکوت بود اما قطعا تسلیم نبود، این سالها یادآور عمری از دست رفته است اما درعین حال نشان‌دهنده توانی است که ما را به جلو پیش می‌برد، دوران تقلاهای زیادی بود و سنگ هایی که بر سر راهمان گذاشته شد که راهمان را سخت‌تر کند و شاید باعث دشواری راهمان شد اما قطعا متوقفمان نکرد.
هنریان در بخش پایانی اظهاراتش با اشاره به اینکه دیگر راهی برای فعالیت حرفهای باقی نمانده است، تأکید کرد: امیدوارم شاهد روزی باشیم که یک فیلمساز بین صدا و دوربینش و بقایش یکی را انتخاب نکند و با امید به دیده شدن اثرش در وطن خودش و در میان مردمش، مجبور به عبور از جاده‌های پر سنگلاخ نشود.
در بخش دیگر این غلامرضا امیرخانی رییس کتابخانه ملی به عنوان دیگر سخنران این جشن پشت تریبون حاضر شد و گفت: کتابخانه ملی حافظ و نگاه‌بان میراث مکتوب کشور است و می‌تواند پیوند تنگاتنگی با سینمای مستند داشته باشد. سینمای مستند نه فقط در بحث عرضه هنرمندان حقیقت به جامعه بلکه در حوزه انسجام و افزایش سرمایه اجتماعی نیز می‌تواند نقش آفرین باشد. در دهه چهل میلادی وقتی جامعه آمریکا قرار است نسبت به مساله جنگ اقناع شود این وظیفه را برعهده کارگردانی می‌گذارند که اتفاقاً نگاهش هم کاملاً انسانی است؛ فرانک کاپرا که «چرا ما می‌جنگیم؟» را ساخت. فیلمی که در جامعه آمریکا بسیار تاثیرگذار بود. نمونه‌های دیگری از این دست زیاد است، از مرحوم خسرو سینایی یاد می‌کنم که اواخر عمرشان اینجا اکرانی داشتند و درباره فیلمشان آن زمان هم حرف های جدیدی داشتند. سینمای مستند واقعا یک سینمای درخشان و بالنده است.
تجلیل از دیگرانوهی هواکیمیان
در این بخش مرتضی رزاق‌کریمی و علیرضا حسینی دبیر هیات رییسه خانه سینما و آرا شاوردیان نماینده مسیحیان ارمنی در مجلس شورای اسلامی برای بزرگداشت دیگرانوهی هواکیمیان روی صحنه حاضر شدند.
در بخش دیگر این مراسم پلتفرم هاشور با حضور فرزاد آذری‌پور مدیرعامل هاشور و محمد شکیبانیا از سعید پورصمیمی تجلیل به عمل آورد.
شکیبانیا در توضیح این بخش مراسم گفت: این جایزه سامانه هاشور است که به ما خیلی کمک کردند. ما در این دوره جایزه بهترین گوینده گفتارمتن نداشتیم و برای فتح باب این جایزه در دوره‌های بعد دوسنان هاشور تصمیم گرفتند جایزه‌ای به آقای پورصمیمی بدهند که صدای گرم و خلاقشان باعث شد سینمای مستند دیده شود.
آذری‌پور نیز اظهار کرد: هاشور برای تشکر از تمام نامزدها هدیه ناقابلی در نظر گرفته که اشتراک یک ساله هاشور است و این جایزه در اختیار همه کاندیداها قرار خواهد گرفت.
تجلیل از مهدی جعفری
در این بخش با حضور محسن استادعلی از محمد جعفری کارگردان پیشکسوت سینمای مستند تجلیل شد.
استادعلی در سخنانی اظهار کرد: به عنوان کسی که سال ها آموزش دیدم، او (محمد جعفری) معلم من بود. محمد جعفری دست های خود را قلاب کرد تا روی شانه‌هایش بایستیم و درسی که به من داد این بود که می‌گفت باید در فیلم ها صدای کسانی باشیم که بی‌صدا هستند.
مهدی جعفری نیز اظهار کرد: خارج از تعارف باید بگویم حال سینمای مستند اصلا خوب نیست، الان سینماگران جوان ما حاشیه امنی ندارند، با آن نجابت خودشان رو به شغل‌هایی آورده‌اند که در شأنشان نیست و حتی بعضی هایشان در خانه پدری زندگی می‌کنند. ما وقتی به آن طرف دنیا می‌رویم ایران را بهشت مستندسازان می‌دانند چون کشوری پر از نکته و سوژه است و ما می‌گوییم که ما آنقدر مصون نیستیم و امنیت نداریم. من حتی یک فریم هم در شبکه مستند فیلم نساخته‌ام و نمی‌دانم این همه رانت‌خواری و تبعیض برای چیست.
پس از پایان بخش تجلیل ها گروه موسیقی فرآواز چند قطعه موسیقی را برای حضار اجرا کردند.
اهدای جوایز
در این بخش به همه نامزدها لوح تقدیری داده شد و سپس برگزیده هر بخش تندیس شیر سنگی را دریافت کرد.
نامزدهای بهترین موسیقی: خشایارر روانگر برای مستند «شهر» – مهدی خسروی برای مستند «شوهر ایران خانم» – علی صمدپور برای مستند «طعم آب» – یونس اسکندری برای مستند «فرار از قصر» و صبا ندایی برای مستند «کشیم عاشق»
تندیس شیر سنگی بهترین موسیقی بر اساس آرای اعضای آکادمی سینمای مستند به صبا ندایی برای مستند «کشیم عاشق» اهدا شد.
نامزدهای بهترین صدا (صدابرداری و صداگذاری): محسن عسگری‌زاده و مینا مشهدی مهدی برای مستند «دبستان پارسی» – شاهین پورداداشی و انسیه ملکی برای مستند «رخ» – حسین قورچیان برای مستند «سایه سلطان» – بهروز نورانی‌پور برای مستند «سه نهزارم» – حسین خانی و امین شریفی برای مستند «قوی‌دل» – امیر آقاعبدالهی و حسن مهدوی برای مستند «کشیم عاشق»
تندیس شیر سنگی بهترین صدا بر اساس آرای اعضای آکادمی سینمای مستند به صورت مشترک به امیر آقاعبدالهی و حسن مهدوی برای مستند «کشیم عاشق» و شاهین پورداداشی و انسیه ملکی برای مستند «رخ» اهدا شد.
نامزدهای بهترین تدوین: بهمن کیارستمی برای مستند «آمپاس» – محدثه گلچین عارفی برای مستند «تب آینه» – حسن نقاشی برای مستند «دبستان پارسی» – علی فراهانی صدر برای مستند «قوی دل» و آرش زاهدی برای مستند «کشیم عاشق»
تندیس شیر سنگی بهترین تدوین بر اساس آرای اعضای آکادمی سینمای مستند به بهمن کیارستمی برای فیلم «آمپاس» تعلق گرفت.
نامزدهای بهترین تصویربرداری: رضا تیموری برای مستند «رخ» – مهدی آزادی برای مستند «شوهر ایران خانم» – هادی زهره کاشانی برای مستند «قوی دل» – امین آقاعبدالهی برای مستند «کشیم عاشق» – الهام اسدی، هاشم مرادی و مرتضی نجفی برای مستند «کی باد تنها می‌گذرد»
تندیس شیر سنگی بهترین تصویربرداری بر اساس آرای اعضای آکادمی سینمای مستند به مهدی آزادی برای مستند «شوهر ایران خانم» تعلق گرفت.
نامزدهای بهترین پژوهش: حسن نقاشی برای مستند «دبستان پارسی» – حنیف شهپرراد برای مستند «شهر» – احسان عمادی و زهره ترابی برای مستند «فرار از قصر» – آرش خلیلیو علی رستم‌آبادی برای مستند «قوی دل» و مهوش شیخ‌الاسلامی و جمشید صادق برای مستند «موسیو مارکف»
تندیس شیر سنگی بهترین پژوهش بر اساس آرای اعضای آکادمی سینمای مستند مشترکاً به مهوش شیخ‌الاسلامی و جمشید صادق برای «موسیو مارکف» و حسن نقاشی برای مستند «دبستان پارسی» اهدا شد.
نامزدهای بهترین کارگردانی مستند کوتاه: مهدی زمانپور کیاسری برای مستند «آب باد خاک نان» – مهدی باقری برای مستند «پرواز بر فراز سرزمین خورشید» – هادی شریعتی برای مستند «سایه سلطان» – مرجان خسروی برای مستند «شوهر ایران خانم» – امیر آقاعبدلهی برای مستند «کشیم عاشق»
تندیس شیر سنگی بهترین کارگردانی مستند کوتاه بر اساس آرای اعضای آکادمی سینمای مستند به امیر آقاعبدالهی برای «کشیم عاشق» اهدا شد.
نامزدهای بهترین تهیه‌کنندگی مستند کوتاه: مهدی باقری برای مستند «پرواز بر فراز سرزمین خورشید» – هادی شریعتی، حسین فتح‌الهی و حامد طالشلار برای مستند «سایه سلطان» – میلاد خسروی برای مستند «شوهر ایران خانم» – بهروز نورانی پور برای مستند «نان سرد» و سام کلانتری برای مستند «کشیم عاشق»
تندیس شیر سنگی بهترین تهیه‌کنندگی مستند کوتاه بر اساس آرای اعضای آکادمی سینمای مستند به سام کلانتری برای مستند کشیم عاشق اهدا شد.
نامزدهای بهترین کارگردانی مستند نیمه بلند: توفیق حیدری برای مستند «تورگی» – حسن نقاشی برای مستند «دبستان پارسی» – نگین احمدی برای مستند «دروازه رویاها» – بهروز نورانی‌پور باری مستند «سه نهزارم» – محمدصادق اسماعیلی برای مستند «گیسه‌لو»
تندیس شیر سنگی بهترین کارگردانی مستند نیمه‌بلند بر اساس آرای اعضای آکادمی سینمای مستند به حسن نقاشی برای مستند «دبستان پارسی» اهدا شد.
نامزدهای بهترین تهیه‌کننده مستند نیمه‌بلند: حسن نقاشی برای مستند «دبستان پارسی» – بهروز نورانی‌پور برای مستند «سه نهزارم» – محمدصادق اسماعیلی برای مستند «گیسه‌لو» – محمد کارت برای مستندهای «آسانسور» و «تورگی»
تندیس شیر سنگی بهترین تهیه‌کنندگی مستند نیمه بلند بر اساس آرای اعضای آکادمی سینمای مستند به بهروز نورانی‌پور برای مستند «سه نهزارم» تعلق گرفت.
نامزدهای بهترین کارگردانی مستند بلند: مریم الهامیان و مصطفی حاجی‌قاسمی برای مستند «خانواده خلج»- حنیف شهپرراد برای مستند «شهر»- فتح‌الله امیری و نیما عسگری برای مستند «قلمرو» – علی فراهانی صدر برای مستند «قوی‌دل» – مهوش شیخ‌الاسلامی برای مستند «موسیو مارکف»
تندیس شیر سنگی بهترین کارگردانی مستند بلند بر اساس آرای آکادمی سینمای مستند ایران به علی فراهانی‌صدر برای مستند «قوی‌دل» تعلق گرفت.
نامزدهای بهترین تهیه‌کنندگی مستند بلند: مریم الهامیان برای مستند «خانواده خلج» – فتح‌الله امیری برای مستند «قلمرو» – آرش صادقی و سام کلانتری برای مستند «رخ» – حسام اسلامی برای مستند «فرار از قصر» و سعید الهی برای مستند «قوی‌دل»
تندیس شیرسنگی بهترین تهیه‌کنندگی مستند بلند بر اساس آرای آکادمی سینمای مستند به مریم الهامیان برای مستند «خانواده خلج» اهدا شد.
